The Prose Tales in the Rennes Dindshenchas

Part II

Author: unknown

Editor: Whitley Stokes

An electronic edition


view the header | view the translation | view the printed original at the Celtic Digital Initiative (pdf format)



p. 418.

(MS fol. 101b)

33. RÓIRIU

Roiriu i n-Uib Muiredaigh, canas roainmniged?
Ni ansa. Roiriu mac Senain meic Setna meic ríg Connacht
docer i cath ann la Laigniu, & is and ro adnacht, ut ail[i] dicunt,
& Roiriu ingen Rarain rigfiled rig Laigen, co tuc di
[a] athair tulaig Dotoad ina tír, corus-aitreb, & conid inde
roadnacht, et de quibus Duma Rærend dicitur.




p. 419.

34. MAG MUGNA OCUS BRECHMAG.

Mag Mugna, canas roainmniged? Ni ansa, & Brechmag?
.i. Brechmagh, is andsin rosernad cétna selg Laigen .i.
enach selga [.i.] dam nallaid & eilit & læg & con allaid & in
cú fodiuid, & Abach fili nodos-gair sic, b[r]acem in dam, bru
in eleit, baigliu in læg, brech an cú allaid, ut dicitur:

Atconna[r]c braichem is brú
ocus baigliu etarru,
sochaide rodech a mmag
ocus brech aca marbad.

Mugna dono moo gnoe e .i. moo báiscnib.

Mugna moo gnía .i. mo macaib sethar, quia fit gnia
mac sethar, ut dicitur i mBrethaib Neimedh gnia sethar .i.
mac sethar, mac som didiu caera dona cæraib dobert trefuilngid
treorach for a craeb. Tri toirrthi fair [.i.] dercu & uball &
cnu, [&] intan dofuited in cétna torad nofasad torad aroile.
Bói didiu re cian i ndiclith co gein Chuind Cétchathaig. Nin[i]ne
eces immorro ro[s]trascair i n-aimsir Domnaill meic
Murchada ri[gh] Erenn. Is é congaib ailges do. Coimlethan a
barr & in mag. comad i n-aimsir mac nAeda Slaine dofuitet
moraen & Bile Tortan. Tricha ed a tacmacc & tri cét ed a
airde, & a duille fair dogrés [Unde] Mag Mugna dicitur.




p. 421.

35. BELACH CONGLAIS.

Bealach Conglais, canas roainmniged?
Ni ansa. Glas in sechtmad mac Duind Desa, dalta do Etirscel
Mor do rig Erenn, & i Temraig roalt in Glas, & is é ba
toisech conairti la hEtirscél & la Conaire. Intan iar[u]m dochuadar
a braithre for dibeirg co hIngcel luid-sium lia conu
i mag Temrach, con tarla fiadmuc do, co ndechaid reime fodess
cusin mbelach n-ucut, co torchair an[d in] mucc & in conart &
Glas, unde Belach Conglais.

Secht meic Duind Desa didiu:

Fear gair frisin forcsin,
Fer lée fri cloistecht,
Fer rogain fri hairdmes,
Lomna [druth] fri druidecht,
Fer rogain fri nascad níad .i. fri galu trenfer,
Fer gel fri galaib óeinfir,
Fer glas fri concairecht,

ut dicitur de nominibus et moiribus et factis eorum isin Duil
[Laech-]sloindti Laigen.




p. 422.

36. ÁTH FADAT.

Áth Fadat, canas roainmniged?
Ní anse. Imairecc tucsat córaid Laigen eturru .i. Etan
Cen[n]derg mac Cocca cona threblucht & Liath Daire Leith
Hua Falge o Loch Lurgan cona claind (f. 101d) .i. Fadat a
mac, Dóee & Cæchne a dí ingin, im toradh na Berba, co torchair
in Liath isin chomruc. Tinoilset cland in Leith la sodhoin
& marbtar Fadat for a áth isin imairec tanaise. Lenaid
[iarum] na da ingin iarsin Étan [co]a rath & nomarbaid inde.
& unde Ráith Etain. Luidset na hingena arcul, co n-apaid Dæe
ic Lindid Dæe for Berba & Cæchni for a cluain. Unde Ath Fadat
& Ráith Etain & Cluain Cæchni & Lind Dæe & Daire in
Leith.

Etan cecinit quod sequitur.

‘Monúar ni-for-táthaig
ni ba deoch do blathaig,




p. 423.

ni béra for máthair
mac o sund [immach].
Fadat o Loch Lurgan,
adbeir frib in t-augtar
dofæth do gæ bulgach
fri Laigniu hi cath.’

Ticfa Doe ni dineoch
co leind is co m[i]leoch,
co n-arm daigrech direoch,
do cur cosair cruaid:
ticfa Cæchni cabsaid
co n-arm agmar arsaid,
ragaid dar bar n-amsaib,
issí beras buaid.’

‘IS e a fir nach fetar
ni-dam-gebend ecal
dom leud dom ledrad
i cath claidbech cruaid.
dofaethsaid dom tathluib,
is dofæth for mbrathair,
rosia co for máthair,
is me béras buáid.’

‘He do dil, a dærfir,
ni doncoiscfed Gæidil,
do claideb fein fændil
tescfas dit do chend.
dotrua Doe na ndonnbrat
ocus Cæchni comnart
is Fadat fer fondbalc,
bid comrac tri tend.’




p. 424.

‘IS misi [in] cur cétach
co slog adbal echtach,
am draicc dine drechtach,
derb is dam is dual.
tucus mor do cathaib,
ní gebat frium athaigh,
dorochair for n-athair,
toeth in mac, monuar.
Monuar ni

Ailiter Ath Fadhat: Liath Daire Leith teora hingena lais,
Doe & Cæchni & Fadhat. Luidset dia fothruccud hi Linnigh
na Tarb, & mar do sillset foraib fodesin batar i ndelbaib tri fer
cona n-ulchaibh. Amsói Fadhat co torchair ic Áth Fadhat &
Dæ co Lind Dóe co torchair ann. Luidh didiu Cæchni co Sinsinc[h]ell
’na thigh, & audbrais dó a baile fora híc. Unde Cluain
Cæchni. Síc in Mirabilibus duorum Sincellorum.




p. 426.

37. BELACH GABRAIN.

Belach Gabran, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Gabrán cú Failbe Fla[i]nn dodechaid for lurg Lurg
.i. muc bói ind Druim Almoine, & ni fuáir a hinadh leis
co ndechaid fo thalmhoin í Monaidh Almaine, conid de asberar
Loch Lurgan i Monaid Alinn. Uair na tarthaidh in cú in fiadh,
& ná ron-ela nach fíadh riam diandergadh nó diangaradh, imsáe
día thig arcúlu, co roemidh a cridhe andsin forsin belach.
Unde Belach Gabrain.

38. SLIAB MAIRGE.

Sliab Mairgi, comas roainmniged?
Ni ansa. Marg mac Giusoigh meic Lodoin Leith Luachra,
rechtaire ríg Fomoire .i. Cendtarcluais a ainm .i. cétcluasta.
Eocha dano Muinisti for cóicid Gailian ann. Targlamsat Laigin
a cís rechtaidhe do co Belach Nemed. Rainic dano a bíad & ni
comarnaic a deogh níadh. Rongab deine im tomoilt in tirmcarna
co ndecmaic tart bráighit do, co tathaim de & a cenn fri
cenn in tsleib. [Unde] Sliab Mairge.




p. 427.

39. ARD LEMNACHTA.

Ard Lemnachta, canas roainmniged?
Ni ansa. Cath tuc Crimthann Sciathbel ri Laigen do Tuathaib
Fidhgha & Fochmaind. Nert cét cach fir dib. Atbailedh
[intí] fora ndergdáis, & ni gabdais renda no fæbra friu.

Tuc dano Crimthann clainn Cruithnig do cobraidh cucu, &
doruaichill foirb Fer Fidh[gh]a doib dia mbidis coscraigh. As
ann isbert Trostan drai Cruithnech: ‘Tomlactaiter .lll. lulgach
n-ænndatha i n-æn clasaig, & nan-gonfat Fidhghaide
fothraicther sin lemnacht sin, & atré slan o neimib a n-arm. Ana
slaidfider dibseom immorro dichnetar uile.’

Fognid samlaid & ba coscrach Crimthann & torcradar Tuatha
Fidhga. Unde Ard Lemnachta.




p. 428.

40. LOCH GARMAN.

1. Loch Garman, cid diata?

2. Ni ansa. Garman Glas mac Degann rohadnacht ann,
& intan foclas a fert is ann romebaid in loch fo tír. Unde
Loch Garman et cuius erat frater Dea mac Degann, a quo Inber
nDeda i Crich Cualann et reliqua.

3. Aliter Loch Garmon .i. Garmun Garb mac Boma leice
robáided and la Catháir Mór hi tipraid Puirt Cælranna, ar ba
hé a cétainm, & is and mebaid in loch tunc. Feis Temra
fognit[h]e la Catháir ar samoin, tri laithi riam & tri iarum, cen
gait is gan guin, gan aidbriud, gan athgabáil, gan eccraiti,
gan aithed, conid ann dofall Garmun minn óir mna Catháir
iar mbeith don tslog ar mesce. Musluid Garmon le mind óir
na rigna & muinter Cathair freis co ruccad fair ic tiprait Cælcenda.
conid aca bá[d]ad romebaid in loch. Unde Loch Garmon.

4. O Slainge mac Dela, o ríg Fer mbolg ainmnigther in




p. 429.

aband .i. Slaine & Inber Slaine. I n-aimsir Catháir immorro
ainmniugud an locha amail asbert hi fís Catháir.

5. Fecht i tosach a bethad do Catháir ina codlad co facca
ingin
in briugad [cétaig] co ndeilb cáin & cach dath ina timtaig
& si torrach. Dccc. bliadan di samlaid co ro tæ gein mac
& ba treseam olda a máthair in laithe rofuccad. Cuirit glíaid,
& ni fuair a máthair inad dia imgabail acht techt tre medón in
ma[i]c. Cnocc oeibind osa cind dib línaib, airde cach tulaig
co slogaib and. Bile etrocht amail ór isin cnuc, cosnied co
niula ara airde. Cach ceol ina duillib. Brechtais a torrthea in
talam [intan] nom-benad gæth. Rogha toraid do cach oen.

6. Mos-duisci la sodoin conagart a dúai .i. Brii mac Bairceda,
inadochum & atfet scela do. ‘Eirnifetsa insin,’ ar Bríí.
‘Is í in ingen .i. in abann diana[d] comainm Slaine. IS íat
(f. 101d) na datha ina hétgud, óes cacha dana cen inandus
fodla no aiste. IS é in briuga [cétach] ba hathair di .i. talum
triasa ta cét cach genemain. IS é in mac bói ’na broind .dccc.
bliadan, loch geinfes a sruthar na Slaine & id lind-siu musluidfe.
Treisi in mac olda a máthair, in lá genfes in loch baidfidh
in aband uile. Sloigh imda, cach ’ga hol-si & ’ga ol-som.
IS é in cnoc mor osa cind, do nert-sa os cach. IS é in bile co
ndath óir cona tort[h]aib, tusa os Banba ina flaithius. IS é ceol
bói hi mbarraib in bile, h’urlabra hi coma & ic coicert breath
nGæidel. IS é gæth no trascrad in toradh, h’inech-sa fri fodail
sét & moine; & rotoimli’, ar Brii, ‘breith na fisi-se’,
& rl.




p. 431.

41. LOCH DACÁECH.

Loch Dacáoch, canas roainmniged?
Ni ansa. Dacaech ingen Cicuil Glicergluin meic Tuathmair
o Sleib Admoir .i. Cicul doriacht .ccc. fer for oencosaib & for
oenlamaib & ænsuilib & a máthair amaille fris. .i. Lot Luamnach,
& Fuata Bé-Fail a bean, & is é fath a a n-imluaid, do
chosnam Erenn fri macu Miled.




p. 432.

Amlaid don[o] bói Fuata, & hí torrach, & doriacht a ham,
& rotuisim oen ingin daill .i. Dacæch a ainm. Muslúi uaidhe
gan fuirech asin purt isin loch, coros-baide and. Unde Loch
Dacæch. Figset cath iarum fri claind Miled, & doroch[r]adar
uile hi sunn.

42. PORT LAIRGI.

Port Lairge, canas roainmniged?
Ni ansa. Fectas dolúidh Roth mac Cithaing meic rígh Indsi
Aíne a tirib íat[h] Fomórach lá haircíng tire do cuairt coicrich,




p. 433.

co cuala anní, dord na murduchann do Muir Icht. Roímráidh
forsin fairgi co comfarnaig, friú. Issed fuath atcondairc
ann, na murduchaínd .i. ingena macdachta as coeme cruth &
denum, co mongaib buidhe, co c[n]essaib gela úas uíscib 1éo.
Méitithir oen na tulach dano in t-íchdar brothurluibnech
biastaide dofil léo fo uísgib. Cechnadar dord n-amra do Roth,
co rotuil súan, comus-dailsed na piássda ína dóchcum & nambrethed
í n-aigib, & faídhid in muír a láairg [hi]sunda, & notalladh
ól cét a mael a chnamha. Unde Port Lairg[e] & assin
rofoillsig Maen mac Étna:

‘Cur croderg cet n-ilach
bréo dána bár níad
iath Aine truagh airle
techt turthaid céim cechaing
fecht fordail goth nathur
bas bosgill forc guba.
fít muirbrind ceol tuilsi
os Ich[t]-muir dord duchand
drecht nurgart dith n-ænmaic
cruaidh Cithaing Roth comainm
triath araich min[a]airlech
codh m[b]íasda tonn turchur
iath nElga colt mbodba
mul macha sorb sulmer
slis comfat tocht troimfer
lón lairci lecht miled
dian magus port curadh.
[coir ceachaing ar cach bacur.] Cur.’




p. 434.

43. MAG ROIGNI.

Mag Roighne, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Roighne Romanach dodechaid a hEtail co Gailia
Narbonem i Francaib, co mbói ic Torinis. Bac & ráma &
túagh lais. Tri dána dobertsat slóg na Galia fair [.i.] uir do
tarradh, & muighi a fedhaib, & scaileadh
murgabla srotha Ligir do tæb Toirinsi, & fogni-sim sin fri
teoraib laithi, & adaigestar obair n-aile do tabairt fair. Mustetlai
uaidib co Herinn iarum co ndeisid i n-Imliuch Mecond,




p. 435.

ar ba druim fidbaidhe tunc, coro selaigh Roighne co mba
mag. Unde Mag Roigni dicitur.

Aliter: Roigne Roscadhach mac Ugaine, meic Eachach Buadaig,
méic ríg Erenn, ba seadh a forba lia athair in magh sin,
et unde Mag Roigni dicitur et hoc carmen:

44. MAG FEMEN, MAG FERA, MAG FEA.

Mag Femen & Mag Fera & Mag Fea, canas roainmniged?




p. 436.

Ni ansa. Tri meic Mogaich meic Dachair do claind Bratha
meic Deatha [.i. Femen & Fera & Fea]. Tucad túag & bac &
rama eturra. Intan nobid Femen ic fuilgeth [nobid] Fera ic
bacad & Fea ic tamnugud. INtan dono nobíd Fea ic bacad [nobíd]
Fera ic fuilged [&] Femen ic tamnugud. Foceirdedh cach
uaidib dia celi clæchludh ernnaid dar in mag beous, coro tslechtsa[t]
tri muigi .i. Mag Femin & Mag Fera & Mag Fea.

Aliter: da dam Dile ingine Lugmanrach adbathatar ann, Fe
& Maen a n-anmann, et unde Mag Femen componitur & [Mag
Fea .i.] Fea ingen Elcmaire.

Femen, Fera, fír fatha,
do sil delbglan deg-Datha,
Is iad roslichtsat na maig
Fe[r]a is Femen a fídbaid.




p. 437.

45. TOND CLIDNA.

Tond Cli[d]na canas roainmniged?
Ni ansa. Clidna in[gen] Genaind meic Triuin dodechaid a
Tulaig da roth, a Muig Mell Tire Tairrngire la hIuchna Ciabfaindech
do rochtain Meic in Ócc. Dorad sen breg impe, &
rosepfaind ceol di isin nai creduma i mbói, conatuil fris, & amsoi
a seol frithrosc co tudchaid timcell Erenn fo des, co toracht
Clidna.

IS é tan conuarcaib i[n] m[ur]brucht nemfhorcnedech coroscail
fo cricha an beatha frecnairc, fodáig robdar iat tri
mortuile Erenn in inbaid sin .i. tuile Clidna & tuile
Ladrand & tuile m[B]aile; ach[t] ni i n-ænuair conuarcaibsed.
Robe in tuile medonach tuile Ladrand. Dorimart
in tuile i n-arda & [fodáli] fo tir Erenn, como tarraid in curach
n-ucat & in ingen ina codlad and forsin tráig, cor’baided
annsin Clidna Cruthach ingen Genaind, a qua Tonn
Clidna nominatur.

Genand mac Triuin, t[o]rom dil, & rl.

Agus fós amail rocan Cáilti for an dínd cétna i n-aimsir
Patraicc ara n-agallaim & éccsamail ingantaigh doronsat ar
dindshenchas Eirenn.

Clídhna cindfind, buan a bét, &rl.




p. 438.

46. CARN HÚI NÉIT.

Carnn Húi Neit, canas roainmniged?
Ni ansa. Bres mac Eladan meic Neit, i Neit mac Nuachai,




p. 439.

Neit mac Angada senathair Breis co n-apaid ann, acht as é
Bres fodesin atbath and, ar is e Bres conaitechair [o]ol céit cacha
cleithe i n-Erinn do lacht bó [máile] uidre nó do lacht bo
oendatha
olcena, hi flaith Nechtain Bascain rig Muman
Necht[ain] Lamdeirg. Forollscath buar Muman la suide hi
tinid ratha. Ro[foill]echta iarum do litin luatha ruis lín comdar
dubodra. A comoirle Logha meic Et[h]lenn & [Findguill
meic Findamnois] in drúad doronad sin, cor’ delbsat indisin
.ccc. bo cranda co lin[n]paitib dubodraib ina [n]gablaib arson
delae .i. uithi. Rofothraicit iarum for dubrodæ.

Dotæt iarum Bres arco faiced éccosc in buair sin & coro
tomlachtais fiadhu, & ba Cian dono eturro. Rofaisced uáidib a
mboi acaib din rodu amail bid blegun nodombligthe. Geis
do Erendc[h]aib cen a rochtain i n ain[fh]echt, & geis dosum gen
a ol a mbligfidhe ann.

Blegair iarum dosum tri cét duibsesra do rodo ruad mona
conas-eib. Adber[a]t aroile secht laithi & secht mís & secht mbliadna
for sergad do, & rotoirmcill Erinn fria leigis, co toracht in carn
cétna, co n-apaid and. Unde Carn úi Neit nomenatur (sic).




p. 440.

47. CROTTA CLIACH.

Crota Cliach, canas roainmniged?
Ni ansa. Cliach cruitire Smirduib meic Smail ri na tri Ros, a
Síd Báine. Doluid sidein do thócuireadh (f. 105c) Conchinde
íngíne Búidhb assíd Fear Feimín. comadh Baíne a hainm.

Bói dano Cliach bliadain lá[i]n ic senmaim forsin dinn sin, &
ní roacht, co Sídh mBuidhb ní budh neassa la méit cumachta in
tshídha, & ní cóemhnagair ní dond ingenraidh, acht ro sephfhaínd
a croit co roimuidh in talam fái, conadh as romaidh
in draig.




p. 441.

As de atá Loch Bél Dragan .i. drag tínedh fuair mbuíme
Ternoc ann a richt bradaín, conadh Fursa ros-atig issin loch,
& issé sin in draig tairrnhgerthar im fhéil Eóin do turgabáil for
Erinn fri deredh domhaín [i ndigail Eoin Baiste], & is desin
atát Crota Cliách i Mumain.




p. 442.

48. CENN FEBRAT.

Cend Febrad, can as no ainmniged?
Ni ansa. Feabra mac Sín derbbrathair sídh[e] do Dhedadh
mac Sin, conid romarb Caín mac Deirg Du[a]laigh, co tuc a
cenn cossin sliab ucut. Unde Cenn Febrat dicitur.

Doluidh iarum Garban mac Dedhadh, a quo Dún nhGarbain,
día díghail for Cain mac Deírcc Du[a]laig, conidh romarb for
Sléibh Cáin, & co rug a cenn co Cend Feabrad. Mor láech
(f. 105d) & láiches ro ádhnacht ann la suidhibh im Lugaid
Láighi & [Do]dera mac Aurmora in file & Ethne & Maer &
Mumaín [leg. Mugain?], & rl.

49. CENN CUIRRIG.

Cend Cuirrigh, canas roainmniged?
Ni ansa. Cuirrech Life, dia ta Raith Guirrig, is do ba hingen




p. 443.

Cochrand máthair Diarmata hí Duibne. Inann dono máthair
la Cuirrech & la Fothadh Canann & la Teidi ingin Meic Níadh,
a qua Ænach Teite, ben sein Find meic Ragamna.

Find dono do marb Dub hua Duibne, dia roibe Diarmait
mac Duib meic Duibne, cliamoin sein Cuir[r]igh.

Bói cocadh amnas eterra. Imraidi iarum Cuirrech modh
nod-gabad eill for Find. Bói bancara oc Find i n-oirther Femin
for brú Suire anoir, i cathair Duine Iascaig, Bodamoir
a hainm — is di gairther Raith Badhamhrach. Is í foluingedh
Find do bíudh & étgud. Luid dono Cuirrech co teach Badhamrach
gurus-ort & gur’ airg Cathraigh Duine Iascaig. Dotæt
Find focetoir for slicht Cuir[r]igh, for Súir, for Feimen, for Teitiu,
for Roighniu, for Eóir, for Gabran, for Berba, co faca Find
foscad in fir riam, & doleic sleigh fua sgath, & docachain bricht
for a hind, & builtuis ind, & docer de, & dobert Find a cenn
leis co comarnaic madoin moch arabarach cusin sliab for aice
Feimin aníar, & focerd ilaidh ind im cenn Cuir[r]igh, conid de
goirther Cuirrig.

Is iarum dorochair Find mac Reghamna & Teiti a ben do
oenguin Find dia folusat don cormaim dogeine Find do Fothad.




p. 444.

50. TEMAIR LUACHRA.

Temair Luachra, canas roainmniged?
Ni ansa. Tea ingen Lui[g]dhech meic Itha bean Eirimon
meic Miled, & is di tuccad Temair Luachra & Temair Bregha &
cach Temair olcena dofil i n-Eire. Luacair immorro fodesin
ba magh scothach co reimes mac n-Ugaine & co gein Chuind
ut ali[i] dicunt, fodéig is indi dobruindset Siúir & Eóir & Berba




p. 445.

& Loch Riach & Loch Léin i Luachair, & atces Bile Tortan
& Éo Rosa [& Craeb Mugna & Craeb Dathi], de quibus Finntun
dixit:

In Luachoir dono, in Luachair, etc.

51. SLIAB MIS.

Sliab Mis, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Mis ingen Mairedha, ben Caeimgin Congancnis
meic Degad, is di tucad Sliab Senaig Gairb meic Degad ina
tochra & ar airisem ’go a fir tareis na himirce dia tanic Eochaid
& Rib da mac Maireda meic Cairedha, a quibus Loch nEchach




p. 446.

& Loch Rí, cundased forb forsa rir Mis atharda, in sliab ucat.
Unde Sliab Mis.

Ailiter: Sliab Mis no Sliab Mífis, ar a ní ba mífis .i. ba hanfis
do macaib Miled in sluag dolfa frith ann la Fodla & Banba &
Eriu.

52. TIPRA SENGARMAN.

Tipra Sengarman & Airer Criblaighe, canas roainmnigthe?
Ni ansa. Sengarman Slébi Mis, ben Cuirrich Liphe, máthair
Slechtaire meic Sengarman, isti rohort[sat] Croch & Dún &




p. 447.

roairgset Cathraig Comfosaid & Gandan a Caislib Gannan, &
roairgset Muingfind buime Find & roloiscset macraid Droma
Berrtach & Dubróit in[An]nóit Formaili i ndigail Cuirrich.
Conid hí suidiu imrecaim Criblach Connachtach & Crimthann
a mac doib co ndernsat coræ etarra iar fogail fri Find, & roslen
Find co Carn Doim Deirg i Luachair, airm i fil Tipra
Sengarmna indíu, conid andsin fuair Slechtaire fotoll talman,
& batar fria cíana ann, & imtiagtais ass fri fogail cach n-oidhci,
& co fuaratar laithe n-óen os Luachair [A]iní Oisín mac Find
a oenur, & nuchurut & non beret léou hé có n-ádbaid. Conid
annsin rosnaid Osine in snaschur, & foceird e la sruth na tiprat
co ranic co hÁth na Feile airm i mbói Find. Conus-gab
Find in snas iar suidiu ina láim & asbert: ‘Osine dorígne so’ ;
& lotar lasin sruth gó a bunad, co facatar in fotoll talman i
mbadar, & noclaidet forru, & comluid Criblach iar suidhiu, co
ruc Find ar Criblaigh ind Airer Criblaige.

Luidh Slechtaire úaidib co Berre, conid and atorchair.

Luid Crimthann a óenur uaídib, ar ní bi orgain cen oensciula[ng].
Bentair a cenn do Sengarman & facbait a corp [i]sin
tiprait.

Unde Tipra Sengarman & Airer Criblaige dicuntur. Fergus
Fínbel file Find ro cachain in roscad so sís:

Tipra Sengarman fo a snas, &rl.




p. 448.

53. FINDGLAIS.

Findglais a Luachair Degad, canas roainmniged?
Ni ansa .i. Blathnat ingen Mind rí Fer Falga, bancele Conrói
meic Daire, banserc-side Conculainn. Is í rogell Coinculainn




p. 449.

o[i]dhchi samna dia saighid do digail [na] n-erc n-Iuchna
Eachach Echbeoil, & in coire, & berrta Conculainn dia cloidem
Conrái, dia rofumalt don bochur in cenn iarsuidhiu, co tuc sin
comairle do Coinrói tarclaim clanna Degad do denum a cathrach
i n-oenló, & co tucdis cach coirthi nobiad ’na suide & ’na sesam
léo, & ni bói-sium acht in ænur. Ba sed comarc boi eturra,
tomlacht na mbo do lecun lasin sruth, cor’bo find in glaisi
inandocum. Unde Findglais dicitur. & oircset in cathraig
iarum.




p. 450.

54. SRUB BRAIN.

Srub Brain, canas roainmniged?
Ni ansa. Cú culainn dodechaid indegaid na dub-elle o Dun
Delga co ro marb én cach thíre dib gusin mbranen déidenach.
Rohorta leis ic Redg & ic Ramann, & topacht [a chenn] do
suide & roindaim a láma ina fhuil, & isbeir ‘Srub brain and’
coa thabairt in chind for ín cairraicc.

.LLL. a lín; secht n-airtim tra ina gulbain cach eoin, & secht
cubait rigi moa munbragait: cuirp remra & cosa remra léo, &
mussnaitis nuir dib. De quibus Srub Brain dicitur. Itim (sic).

Tathus drecht dronamnus, &rl.




p. 451.

55. LOCH LÉIN.


Loch Léin, canas roainmniged?
Ni ansa. Len Línfiaclach mac Ba[i]n Bolgaig meic Bannaigh
meic Glamaigh meic Gomir. Cerd Síde Buidb. Is é bói
isin loch oc gnim niamlestar Fainde ingine Flidis. Iar scur a
oipre cach n-óidhchi foceirded uad a hindeoin sair co hIndeoin
na nDeisi cusin fert, & tri frosa foceirdedh .i. fros usci &
fros tined & fros do nemoind corcarglain; & doníth Nemannach
in cetna oc slaide chu[a]ich Concobair [meic Nessa]
atuáid &rl. Unde Loch [Léin nominatur].




p. 452.

56. CARN FERADAIG.

Carnn Feradhaigh, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Feradhach mac Rocuirp meic Gollain meic Conmail
meic Ebir dorochair and la Tigernmas mac Follaig, & is la
Tigernmas torchair Conma[e]l i cath Oenaig Machæ, & romarb
Rocorb mac Gollain hi cath Elli, & romarb Feradach
iartain i cath Cairnn Feradaigh, & is é insin fert Feradaig.
Unde Carnn Feradaig nominatur.

57. LUIMNECH.

Luimnech, canas roainmniged?
Ni ansa. Comdal robæ itir Mumain & Connachta co tucsat
leo a cathfhiru in da rig .i. da mac Smuchaille meic Bacduib.




p. 453.

Rind & Fæbur a n-anmanda. Rogab indalanae for foesam
mBuidb a Sid Femin. Gabais araile [for] faessam Ochaille a
Sidh Cruachna. Tucsat na cathfir a ceird muccada ar aird, &
doluid cach dia commes hi sruth, & odhurluimni liathglassa im
slog in da dal, conid annsin tainic a tuili ind, & ní roairigset la
met in oenaich, co ruc in sruth a luimne uile dib, conid ann
atbertsat na derccaidi: ‘Is luimnechda in t-inber indorsa!’

lumman ainm (f. 108c) in sceith, & intan bas occon
imargail rofoxal in sruth a luimne dona læchaib .i. a sciatho,
co n-erbratar ind ríg o Thul Tuinne: ‘Is luimnechda in t-inber
indorsa!’ Unde Luimnech.




p. 454.

58. SLIGE DALA.

Slige Dala, can[a]s ro ainmniged?
Ni ansa. Dala Glas do Gregaib na Scithia, is úad dogarar
Slige Dala. Crea ingen Ei[d]lecon a ben, a qua Ros
Cré[a] nominatur. Dala Glas dano & Cannán da mac E[d]licon
tancatar cona mnaib asin Scithia ar imgabail sluaiged. Caire
dano ben Candain, a qua Dún Cairín nominatur. Rogab Candan
dano i Cluáin Candain a Crich Eli, & i Caislib Cannáin
tathaim, & roclasa a fert and.

Unde Slige Dala & Cluain Cannain & Ros Cré & Dún Cairín
nomina[n]tur.

Coicc primróid Erenn .i. Slige Asail & Slige Midluachra,
Slige Cualann, Slige Dala, Slige Mór.

Slige Asail cetamus: fos-fuair Asal mac Dóir Domblais re
ndibergachaib Mide oc torachtain Temra.

Slige Mi[d]luachra dano, fos-fuair Midluachair mac Damairne
meic Diuballtaig meic ríg Sruba Brain oc torachtain
feisi Temra.

Slige Cualann, fos-fuair Fer fí mac Eogabail ria meschuirib
síde oc saigid Temra.

Slige Dalo. fos-fuair Setna Seccderg mac Durbaide ria ndrui[d]ib
hIrmuman oc saighidh Temra, nó is Dala fodesin rosairnecht
dó.




p. 455.

Slige Mór .i. Eiscir Riada, iside comraind Erenn inde .i. o
Ath cliath Cualann co hAth cliath Medraighe. Fos-fuair Nár
mac Ængusa humaill ria laithe gaile hIrrais Domnonn, ic imcosnam
thosaig, comtis iat toisigh toirisidis Temraig.

Aídci geine Cuind tra frithea na roit sea, amail asbeir Airne
Fingin.




p. 456.

59. SINANN.

Sinand, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Sinend ingen Lodoin Luchairglain [meic Lir] a Tír
Tairrngire dodechaid do Tiprait Connla fil fo muir dia forcsin.
Tipra sin fo ’tat cuill & imbois na heicsi .i. cuill crinmoind
aiusa. [& a n-aen uair bruchtais a meas & a mblath & a nduilli,]
& i n-oen frois dofuitet forsin tiprait, co tuarcaib rígbroind
chorcarda fuirri, [co cocnaid na bradana in mes, conad he
sug na cno cuirthear suas ina mbolcaib corcardaib,] & bruinnit
secht srotha éicsi as, & imsoat and afrithisi.

Luid iarum Sinend do saigi[d] in imbois, ar ni testa ní fuirri
acht soas tantum. Doluid lasin sruth co tice Linn Mna Feile
[.i. Bri Ele & rethis i n-imthus roimpi], & traigis in topur, &
rolen co hura na haband, Tarr-cáin. Imasrái[n] iar suide co
tarla a tarr fæn fuirri, & ro blais bás iar tiachtain in tire centaraig.
Unde Sinann & Linn M Féile & Tarr-cain.




p. 458.

60. SLIAB N-ECHTGA.

Sliab n-Echtga, canas roainmniged?
Ni ansa. Echtga hUathach ingen Urscothaich meic Thín[n]i
do Thuaith Dé Danann, is and ro alt, i Cuil Echtair i toeb
Sidi Nenta la Moach Maelchend. Robæ dano deogbaire Gaind
& Sengaind coa cuingid, .i. Fergus Lusca-beist mac Ruidhi.
As aire atberthi Lusca-beist de, fobith peist roalt .i. asa noidendacht
[in a medón], asa lusca .i. asa cliabaine. Rofæm in
ingen feis leis fodáig feraind cuchtaire & deogbaire bói ina
laim o ríg fer Olnecmacht .i. ó Mæn co fairrgi. Ní bói dano
indmus leisium & bói forba. Bói dano indmus lesi & ni bói
forba. Ised dano conatecht-sí ina slabra fuither fossuid cona febaib,
& dobert-som disi [in sliab.] Unde Sliab nEchtga. Bertair
immorro da boin ind tunc, & berid in bo atúaid trian mblechta
sech in mboin andeas, &rl.




p. 459.

61. ÁTH CLIATH MEDRAIGI.

Ath Cliath Medraigi, canas ro ainmniged?
ansa. Dia tucsat coicced Olnecmacht & na secht Maine
cona trichtaib cet [cethern] táin bó Dartada ingine Regamna
a Mumain conus-toracht Echu Becc mac Cairpri rí Cliach Muman,
co fíannlach Muman amaille friss, i n-iarmoracht na
tana, co rallsat na Maine falcliatha sciach & draigen isin n-ath
conus-toracht cobraid o Cruachain, ó Ailill & ó Meidb. Unde
Ath Cliath.




p. 460.

62. MAG N-AIDNI.

Mag n-Aidhne, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Aidhne mac Allgubæ meic Eithriuil is e in cetna
fer no atád tenid longpuirt artus re macaib Miledh. Fobíth
ni ba hecen do acht tofascad a dá glac co snigtis richsi teined a
suilib a mér meitis fiadubla adnúi i tus a mbuana, & ba hé sin
in cethrama[d] fer fichet dona[i]b rathmogaib [tucsad meic Milead
leo a n-Eirind do denam cach uird bai aco,] conid hé roslaid
in mag n-uc[ud do bodesin.] Unde Mag n-Aidne [nominatur,
& is and adbath Aidne.]




p. 461.

63. MOENMAG.

Maenmag, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Moen mogaid mac Miled, is é noberrad claind
nGailim, is e cétna fer roberrad i n-Eirind .i. Forbarr sær mac
Miled; & ba rathmogaid dano in Mæn sin. Is do dano tuccad
Berramain a mǽn a berrt[h]a. Unde dicitur Berramain .i. somáin
in berrtha, & is lais roslechta ferann fuithir mac Forduib,
conid edh isberar Mænmagh, & is and atbath Mæn iarum .i. i
Mænmaig. Unde dicitur Moenmag & Berramain.

64. LOCH DERGDEIRC.

Loch Dergderc, can as roainmniged?
Ni ansa. Feircertne mac Ath[g]ló primfili Ulad, fer as ansa
bói i n-Eirinn, & is é noga[e]dadh (f. 111b) in mnói oc lamnád
& nochuindged arm cosin fer comraicc, & in fer n-aile
’mo oen rosc. Is e dano dodechaid do saighid Eachach meic




p. 462.

Luchta meic Lughair meic Luigdech Laimfind ri Muman, dia
faigdi ’mo oen deirc i ndon circe Boirche rucsat an eceis
aniar, & tuc Eochaid a oenrosc tarcend a aigthe.

Luid iarum Eochaid dia nighe, & rosír in luachair & ní fúair
[usce,] co ro tarraing dlái asa bun, & co ro tinsain usce iarum,
conid as ronig[ed] a derc [f]as, & amail tuc a cenn fothri fon
usci fo derg uile in topur, & doriachtatar a da rosc don ríg ar
firt feile, & amail rosill ar an topur & isbert: ‘Is derg-derc in
derc-so, & bud hé a hainm la cách. Unde Loch Dergdeirc dicitur.’




p. 463.

65. RAITH CRUACHAN.

Raith Cruachan, canas roainmniged?
Ni ansa. Cruachu Cróchan Croderg inelt Etaine dodechaid
for aithed la Mider Bríg Léith a Fremaind a hOenug
Oengusa. Ba cara dano Midir in Sinech Síde Cruachan. Taraill
iarum ara dile dia hacallaim, coro fostaid (f. 111d) i
saidiu fri nói trath. Dorumenair dano Eda[i]n co mba la Mider
in síd sin, ‘In hí do threb inso?’ ol Edain. ‘Acc son,’
ol Midhir, ‘is nesa do thurgbail greine mo threbsa indáso,’
ol Midhir. ‘Ces[t], cía buaid duinne tadall in sídsa & in
maighe didiu?’ ol Crochenn. ‘Biaid t’ainmsi fair a log
t’aistair, a Crocend,’ ol Midhair.

Luid iarum Midhair gu Brigh Leith, conad ann rotoglad fair
la
Eochaig Airemoin.

Tosach Tochmairc Etaine andsin. Dindsenchus Ratha Cruachan
insin.




p. 464.

66. ÁTH LUAIN.

Ath Luain canas roainmniged?
Ni ansa. Ath Mor a ainm ar tús co gleicc in Duind Cuailg[n]e
& ind Findbennaigh, ised atfet in Echtra Nera imthus
na da muccaid badar i secht rec[h]taib .i. bliadain lan cach ,
& batar hé sin da mac Chruind meic Aghnoman, Rucht & Ruicne
a n-anmand. Eitte is Engan a da n-ainm ina n-énaib. Cú &
Cethen íad ina conaib. Bledh iat & Blodh ina mbreacoib
Boinne. Gruinniuc & Dubmuc iad diamdar duirb.

Doluid iarum in Cruindiucc co Glais Cruinn i Cuailg[n]e.
Luid dano Dubmucc co ndellic[h] i n-Úarán Garaid. Luid
dano bó do Daire mac Fiachna conos-ib dígh a Glais Cruind
& co tarrla in duirb ina broinn co mbo laogh iardain. Luid




p. 465.

dano bó do Meidb, conoss-ib dig a tiprait Gáraidh, co tarrla di
in duirb eile & ba láog hé ina broind iartain.

Marba dano na dí bao dia mbreith, in tarb tair donn, in tarb
tíar immorro tarb derg, findbendach. Iarum doriacht bo Nero
cona tarb ina diaidh, co ro geis oc Ráith Cruachan coro mothaig
in Findbennach, co ro gleac doib, & ba fortail in dartaid, co
n-erracht Medb do gresacht a tairb, co torcair in tarb tuc ben
Aignin, conid and asbert ben Agnin: ‘Faichle lat a athair mo
tairbse .i. Dond Cuailnge’.

IS iarum doluid [Medb] co ceithrib coicedhaib Erenn hi crich
n-Ulad, & Fergus d’eolus rempu, co riacht Magh Coba, conid
and sin bátar Ulaid ’na ceis [.i.] caic[thig]is lán ina longport.
Medb dano ria trían ele dona sluagaib co riacht Dún Soboirce,
co tuc mnai Conaill Cernaig [as].

Cechaing Búide mac Bain Blaith co Glenn na Samaisce,
conid ann fuaratar in Dond Cuailnge, co tuc leis coa longphort.
Is ann bae Concobur hi Cind tíre intansin. Robatar dano tri
meic Fiachrach .i. Ros & Daire & Imchad, tri [meic] ríg Cu[a]lgni
[&] Findtan mac Neill & Cethern mac Findtain & Ilíach &
Rochaid mac Faithemoin & Sualatach mac Becaltaig, athair
Conculainn, inandíaidh, conid iarum doriacht Cuculainn, co ro
marb ilmile dib o Gáirig co hIlgairigh & o shamoin co[sin] cetain
íar n-imbulg foroib, co toracht Concobar anoir, & cia romoid
siar iartain is síar rucad tain bó Cualngi, & rosíacht
(f. 112b) in Dond Cualngi co Tarbga, coro gleacsat hi
sechtmad ló erraig, conid de isberar Tarbga, & dorochair in
Findbennach la Dond Cualngi, & rofodhail iar suidhiu ic
Loch Derige, & tuc a lon co hÁth lúain, & a da airrbe co Mucfhind,
& a cride co Dun Croin, & a drond co Droing n-Asoil,
& a leas co hInis Glais, & a lecnæ co Lecoin Moir Midhe; &
cach airm hi ruc ní de maraid fair a ainm in baill sin. Unde
Ath Luain nominatur.




p. 467.

67. TURLOCH SÍLINNE.

Turloch Silinne, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Sílénd inge[n] Macháir meic Dubthaig meic Rune




p. 468.

is and robói a trebthas, conas-torracht Blonoc ingen in Túi
mec Rige coro[s]saraig moa forba, conid ac sadad mandrach
dia lóegoib ro mebaid in loch la Blonaic, conid uaidi ainmnigthir
in loch. Rotheich Sílenn iarsin co riacht co hairm ir-ro-maidh
Loch Sílend, dia roclas a fert, conid uaithi ainm[nigthir]
in loch.

68. FINDLOCH CERA.

Findloch Cera, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Enlaithe Thire Tairrngire dodechadar [d]o failti
fri Patraic dia mbói a Cruachoin Áigle, coro fersatar gleic dia
n-itib frisin loch, coro[b] find[ith]ir lemhnacht, & is ed adberdís:
‘A chobair Gædhel, tair, tair & toirche!’ Ba hísin tochuiriudh
Patraic leo, conas-toracht Patraic & coros-bennach in
loch. Conid airesin asberar Findloch hi Ceru.




p. 469.

69. MAG N-ÁI.

Magh n-Ái canas roainmniged?
Ni ansa. Ae mac Allgubai in cethramad mog fichet tucsat
meic Miled leo, is é conataigh cosno moighidib sin coro slechtadis
magh leis, conid iadsin ro slechtsat [fri cethri uairib fichet].
Coros-gáid Ái iar scur doib im dilsi in maige sin do &
moa ainm fair. Unde Mag n-Ai dicitur. Conid dia derbad sin
rocachain in file indso:

(f. 113a) A fir dia teis i Magh n-Ói, &rl.




p. 470.

70. MAG MUCRAIME.

Mag Mucraime, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Muctret drúidechta doriacht a huaim Cruachan co
hOilill & co Meidb, coro millset ith & blicht in cach maigin i
mbídís, & ni cumgadis fir Erenn ar-rim a tarrdharc in cach
maigin i mbídis, co tainic Oilill & Medb do sernad a selga co
Fraechmagh & coro taifnit co Belach na Fert, conid annsin tarraid
Medb muc dib ar chois, co fargaib a lethar ina láim, &
coro rímit iar suidhe isin maig sin. Unde Mag Mucraime.

71. DUMAE SELGA.

Dumnae Selga, canas roainmniged?
Ni ansa. Ard Cain a cétainm co seilg muc Derbrinde ingine
Eachach Fedlig, cetserc séin O[e]ngusa meic ind Óc, & di
batar daltaide na muca diamtar dóine, co tuc máthair na fer
.i. Dalb Garb, bricht forru i cumusc hi cnuas cno Coille Achaid.




p. 471.

Cond & Find & Fland a n-anmand na fer: Mel & Tregh & Tréis
anmand na mban: Froechan, Banban, Brogharban anmand
na muc fhirenn: Cráinchrín & Caolcéis & Treilech anmand
na muc mboinenn.

Iarum rohirailit [ó] Oengus for Buichet in briugaid do Laignib,
co mbatar bliadain lais, coro gaib mían mnói mBuichet
im tomoilt mBroghgarbain, & rotinoil in ben cét laoch fon armgaiscid
& cét con, & atrullai uáidhib in muc, & lotar iarum co
Brugh n-Oengusa, & confechtha fáilti fríu. Is ann soin cachoin
in láidh: ‘Batar inmoine gnuisi’. Co n-aitchetar cobraid co
hOengus, & adbert nat caomnacair coro chroithitis Bile Tarbgha
& co toimlidiss éicne Inbir Umaill.

Is iarsin lotar co Glascarnn co mbatar bliadain oc Derbrind
fo dícleith. Is iarum croithsit Bile Tarbgha & congabet rempu
co hInber n-Umaill, & tinoltar o Meidhb fir Olnecmacht dia
seilg, coro ghaib Duibinnsi foroib, co torchair acht Brogharban
tantum, & tucait a cóic cind gussin ndumæsa. Unde Dumae
Selga
.




p. 472.

72. MAG LUIRG.

Magh Luirg, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Dia mbái Conoll Cernach ica gaire hi Cruachain
con
id ann rogeogoin Oilill rí[g] Connacht tria furail Medba,
conid aire roteich asin Chruachoin co ndechaid ócbad Connacht
ina diaidh, & co ndechatar na tri Ruadh-coin Mairtine for a
lurg, cona[d] assin congabsat a lorg .i. a Mag Luirg co Magh
Slecht i mBrefne, coron-ortsat na tri Ruadh-coin do Feroib
Fene oc Áth na Míana oc Maighin, & rofucsat a cend leo co




p. 473.

crich Beirre hi Corcalaidhe hi cinaidh chind Conrói meic Dairi,
conad hí sin Conoill i Cruachain, et unde Magh Luirg
nominatur.

73. LOCH NÉILL.

Loch Neill, canas roainmniged?
Ni ansa. Nel mac Enna Aighnigh meic Oengusa Turbig
Temra, is é ba toisech dibergach Erenn hi flaith Conoill Croimdeirg
meic Labradha, co ndechaid for luirg Dreibrinde dolotar
a Sídh Chollomrach, condas-fuair i nDoire Tarbga. Imrachtatar




p. 474.

na muca reimib eter chonu & firu ar fut Maigi hÓi —
& based on ainm chon Enda Aignig .i. Ói — co rancatar in loch
coro baidhedh Nell ann & a choin. Unde Loch Neill nominatur.

74. LOCH CON.

Loch Con, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Conart Manannain mic Lir & conart Modh otat
Indsi Modh, co comrancatar imon muic rocri[a]thar a tir impu
.i. Indsi Mod, & mene etraintis coin in muic sin ropo criathar
lee co hAlbain .i. ropo mudach nó ropadh fásach. Roleblaing
iarum ríasna conoib in loch, & cengsat in coin nadíaidh, &
rodus-imart doib dib línoibh forsin loch, & ni terna cú i mbethaid
uáide cen tescad & cen bádud. Doluid dano in muc
riam iartain (f. 114b) cosin indsi fil ann. Unde Loch Con
& Muic-inis.




p. 475.

75. LOCH NDECHET.

Loch nDechet, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Dechet mac Derguir, rathmogaid Glais meic Cais,
is é tuargaib Suidhe n-Aodha os Es Ruaidh. Iar ndenom a oipre
do la hAodh Rúad mac Badhuirnn ro cuin[n]igh lóg a
oipre .i. torad ind esa, & dobreatha do, & iarum conurcgabadh
tor la clainn n-Oilella arnad beith imresoin imcosnom d’feroib
Olnecmacht im torad Esa Ruaidh.

Robói dono Dechet hi[c] cuinghidh duilgine in gresa rogni,
& dobretha do co Mag Lunga .i. co Mag Loing[the]a, ar is
ann roloing fora biudh & for a lind, & doluidh iarum for bailiudh
a mesca cosin loch, co robáidedh and. Unde Loch nDechet
dicitur.




p. 476.

76. MAG MUIRISC.

Magh Muirisc, canas ro aimnmiged?
Ni ansa. Tola muir[é]isc tainic and fo tír coro lín fásaighe
& fánglenna in tire. Bliadan lan immorro cen lobadh cen brenadh
dó, ut alii putant.

No is e in Rosualt doralad and co tír, & is é a bes sén .i.
teora sceithi do denom. INtan sceidhes hi tírib plag for
doinib & cethraib in hoc anno. INtan sceedh a nelloib plagh
for ethaidib ind aeoir in hoc anno. INtan sceedh for muirib
bádhudh barc & curach & plagh for na muirmiloib in hoc anno,
& is e tucc plaigh i tír Muirisc.

is o Muirisc ingin Ugaini nominatur.




p. 477.

77. COROND.

Corond, canas roainmniged?
Ni ansa. Coro cruitire Díancecht meic Echtoigh [meic]
Esoirc, co tucsat Tuatha Déa ferand ar shephoin dó .i. Magh
Coroind. Unde Coronn nominatur. Ceis Coroind didiu dia rosernait
muca Derbrinde ised rosiacht in coiced muc .i. Cáolcéis,
co Ceis Coroind, conid ann ros-mert. Unde Céis Coroinn
nominatur.




p. 478.

78. CARN CONOILL.


Carnn Conoill, canas ro ainmniged?
Ni ansa. Conoll Cæl mac Aongusa meic hUmhóir adrochair
ann .i. fecht dia lotar a crich Cruithnech imerge mac n-Umhóir
tar muir co ndrochatar magh Midhe do shaighedh Chai[r]pre
Nía fer flatha Temrach, & con-aitcetar ferann fair .i.
an ba dech [Mide] id est Rath Cendaigh, Ráith Chomhoir, Cnoghba,
Brugh Mna Elcmhoire, Talltiu, Cermna, Tlachtga,
Ath Síde, Brí damh Díle. Rochuin[n]ig Cairpre chuccasom
dærfoghnomh Temrach, mar cach n-æn rochet aitreb Banbai
& Bregha. Tucsat clann Umhóir cethra curu fri sodhoin .i.
Ceat mac Magach & Ros mac Dedad & Conold Cernach &
chulaind.

[Lec. 495a line 6]

Is iarum dobert Cairpri cis nach faerlannair forro, co n-eladar
uad cona selbaib siar co hAilill & co Meidb, & congabsad
laim fri muir. Oengus tra a nDun Ængusa a n-Araind, Cutra
co Loch Cutra, & Cim[b]i Ceithirchenn co Loch Cim[b]e.
Adar co Mag n-Adair. Mil ac Muirbech Mhil. Dæl[ach] for
Dail & Ennach diata Tech n-Ennaich. Rind [leg. Bir?] ac Rind
Beara a shirainm. Mod ac Indsib Mod. hIrgus ac Rind Boirne.
Cingid a Cruaich Oigli. Bairne[ch] Baran[d]bel co Laidlindi.
Conchuirn co hInis Meadoin. Lathrach oc Tulaich Lathraich.
Taman ac Rind Tamain. Conall Cæl a n-Aidne. Mesc for
Loch Measca.

Congarter dono o Chairpri a cheithri curu & ratha, & dothæd




p. 479.

Conall cona Choinchulaind anoir a hUlltaib, & Ros mac
Deadaid aniar a hErnaib, & doluid Ceat a Connachtaib co tech
Cairpri, & conaitich Cairpre cucu a n-enoch a n-anom.

Lodar iarum co Cruachain for fæsam cheit & fochraid a troscud
for faichte in dunaid, & rogáid Ceat [leg. ben Cheit] in
dail n-enaidche, Mus-tic Oengus iarnamairech & adbert a meic
& a thri braithri leis do chomruc dia chind fria rathaib, Cing
tra inagaid Rosa, & Cimi Ceithirchennach inagaid Conaill
Chearnaich, hIrgus inagaid Ceit meic Magach, Conall mac
Oengusa inagaid Chonchulaind. Romarbtha tra meic Umoir,
& rucsad na ratha na ceithri cind co Cairbri dia comaidem.
Roadnocht dono Ængos & a mac .i. Conall fon carnsa. Unde
Carn Conaill dicitur.




p. 481.

79. LOCH RÍ.

(Lec. 496 a).

Loch Rai, can[as] rohainmniged?
Ni ansa. Ri Mac Maireada & Eochaid mac Maireda dolodar
fodeas o Themraig (p. 496b) i Luachair for imirgi, & rodeadailsead
oc Bealach da Liag, & luid Eochaid for Brega co Brug
Maic in Og. Doluid dono Oengus chucu a richt brugad, &
aireach cengalta ’na laim. Dlomais doib arna beidis fora fergort,
& ni dearnnsad fair. Ataig iarum Oengus tri primplaga
foraib .i. a mbu in cettrath, a n-eachrada in trath tanaisti.
Doluid immorro Rib siar con farguib i Muig Fhind, & ba sead




p. 482.

on tir cluichi Aengusa & Midir. & doluid Midi aco fo[n] indas
sin & a ech cengailti ’na laim, & fograid doib imthecht no
rusmuirfed uile focetoir.

‘Ni fil acaind ni beras lind at libedain’, or siad som.

‘Ata limsa,’ or Midir, ‘sunna daib each berass leis bar
maine, & in baile a n-anfai ni tiu[c]fa a fual & ni dearna [leg.
déna] a imarchor, & legar a srian leis ’mo chenn; & bid[at]
aithrech[su] mine roib marsin.’

Ro imthig Ri co riacht Mag n-Airbthen .i. co hairm a fuil
Loch Ri, & tuc in t-ech a fual, & dorigne a imarchur, & forfhacaib
a srian. Rogob dono in fual fotha fo thalmain corb’
egin clar fodluta uasa, & dogni Ri tech ina thimchell & a lebaid
uasa. Tricha bliadan do suidiu co ro muid aidchi luain in
lugnasaid de, coro baid Ri cona mnai & cona cloind & cona
muintir, & lethaid tar Mag nAirbthen uile. Re bliadna ar deich
[ar] cét iar ngen Crist insin dorer na rimaired. Unde dicitur
Loch Rib.




p. 483.

80. LOCH NÉRNE.

(Lec. 498a).

Loch n-Eirne, canas rohainmniged?
Ni ansa. Fiacha Labraindi dorad cath and do Ernaib, conad
and romebaid in loch fo thir, unde Loch n-Erne dicitur. no for
Ernaib.

Ailiter: Erni ingen Buirc Buireadaich maic Ma[n]chin maic
Machon
, bantaisech ingenraid[e] na Cruachnai & banchoimedaith




p. 484.

do chiraib, & do clioirib Meidbi Cruachan. Fecht
ann doluid Olc Ai a huaim Chruachan do chomroc fri hAimirgin
nIargi[u]ndach dia rofai la Findchaim ingin Magach,
conad and rochroith Olc Ai a ulcha & robean a deda, co ndeachaid
Erne cona hingenaib (p. 498b) for fualang ar a imoman,
co riacht Loch nÉrne, co robaidead and diblinaib. Unde Loch
nÉrne dicitur.

continue to part III



© 2008 Thesaurus Linguae Hibernicae

Close this window